Φινλανδική ιστορία ... μέρος Β
Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος τέλειωσε βρίσκοντας τη Φινλανδία τη μεγάλη ηττημένη νικήτρια. Είχαν καταφέρει να νικήσουν δυο φορές τους Ρώσους που τους απειλούσαν καθημερινά αλλά για να το καταφέρουν αυτό είχαν πουλήσει την ψυχή τους στον ναζί διάβολο.
Οι Ρώσοι νικητές και σύμμαχοι πια, έχουν τα σχέδια τους για την Φινλανδία και οι δυτικοί σύμμαχοι από την άλλη πλευρά προσπαθούν να μαζέψουν την σχεδόν κατεστραμμένη οικονομικά Ευρώπη και όλα αυτά στα πρόθυρα του ψυχρού πολέμου. Οι ρώσοι αναλαμβάνουν την κηδεμονία της Φινλανδίας επιβάλλοντας βαριές πολεμικές αποζημιώσεις που γονατίζουν οικονομικά τη Φινλανδία. Με τη συνθήκη του Παρισιού το 1947 η Φινλανδία παραχωρεί στη Ρωσία ένα μεγάλο κομμάτι πού ξεκινάει από το κόλπο της Φινλανδίας και φτάνει μέχρι τη Βόρειο Θάλασσα, έτσι χάνουν κάθε πρόσβαση στη Βόρειο Θάλασσα. Παράλληλα χάνουν και όλα τα εργοστάσια ηλεκτρικής ενέργειας, φράγματα και ορυχεία νικελίου που ήταν σ’ αυτή τη τόσο πλούσια περιοχή. Η Φινλανδία έχασε τότε το 11% της έκτασης της και 500,000 Φινλανδοί μεταβλήθηκαν σε πρόσφυγες. Ακόμα, υποχρεώνεται να ‘νοικιάσει’ στη Ρωσία τη νησιωτική περιοχή Porkala που μεταβάλλεται σε ναυτική βάση και ελέγχει όλη τη Βαλτική και να πληρώσει 300 εκατομύρια δολάρια αξίας 1938 (το ποσό είναι πολύ πολλαπλάσιο σε σημερινά λεφτά) σε βιομηχανικά προϊόντα σαν πολεμικές αποζημιώσεις. Το χρέος τελείωσε το 2002 προς μεγάλη ανακούφιση των Φινλανδών.
Την ίδια στιγμή όπως και η Γερμανία η Φινλανδία υποχρεούται να διαλύσει το στρατό της και περιορίζεται σε μειωμένο αριθμό για καθαρά αμυντικούς λόγους που σημαίνει οχι βαρύ οπλισμό, τανκς, υποβρύχια, αεροπορία και τέλος δεν μπορει να έχει συμμετοχή σε συμμαχίες χωρίς την έγκριση της Ρωσίας. Γι’ αυτό η Φινλανδία δεν υπήρξε μέλος του ΝΑΤΟ η άλλου στρατιωτικού οργανισμού παρ΄ όλη τη θέση κλειδί δίπλα στη Ρωσία. Ο στρατάρχης Mannerheim υπό την απειλή μιας Νυρεμβέργης και με τη σκέψη των συμμάχων ότι η εκτέλεση του θα οδηγήσει τους Φινλανδούς σε μια έντονη αντίδραση, στερείτε των δικαιωμάτων του και αξιωμάτων και αυτοεξορίζεται στην Ελβετία όπου και πεθαίνει.
Ο στρατάρχης έχει μια ιδιαίτερη θέση στη Φινλανδική ιστορία και η πορεία του θα μπορούσε να χωριστεί σε τρία στάδια. Πρώτο η επιστροφή του από τη Ρωσία με τη λαμπρή στρατιωτική καριέρα δίπλα στον τσάρο και η αφοσίωση του στην φιλανδική ανεξαρτησία οργανώνοντας στρατό από το τίποτα και εμπνέοντας ότι η ανεξαρτησία ήταν εφικτή. Το δεύτερο στάδιο του εμφυλίου και μετά, όπου ο στρατάρχης κυριεύεται από το αντικομουνιστικό του μένος και εξελίσσεται σε σφαγέα και τέλος το τρίτο στάδιο που νικάει τους Ρώσους και με έξυπνους πολιτικούς χειρισμούς προβλέποντας ότι μόνο η μεταστροφή θα εγγυήτο την επιβίωση της φιλανδικής ανεξαρτησίας, διώχνει τους ναζί και έρχεται σε σύγκρουση με την ναζιστική κυβέρνηση του προέδρου Ruti λαμβάνοντας την προσωπική ευθύνη των επιλογών του και πληρώνοντας το τίμημα. Το πρωτο και κυρίως το τρίτο στάδιο παίξαν και το ρόλο του καθαρτηρίου για τον στρατάρχη που του συγχώρεσαν κατά κάποιο τρόπο το δεύτερο. Τέλος άφησε σαν διαθήκη την ανάγκη η χώρα να μείνει ανεξάρτητη από τις οποίες διαμάχες προσβλέποντας στο ελβετικό μοντέλο.
Από το 50 έως και μέχρι τις αρχές του 80 η Φινλανδία βέβαια έζησε μιας άλλης μορφής πολέμου. Ενώ για αιώνες υπήρξε το σημείο που συναντιόντουσαν οι στρατοί της Σουηδίας και της Ρωσίας τώρα έγινε το μέρος που συναντιόντουσαν οι κατάσκοποι της δύσης και της Ρωσίας.
Η Ρωσία δεν έπαψε ποτέ να σχεδιάζει την προσάρτηση της Φινλανδίας. Απλά είχαν αλλάξει τις μεθόδους, σκοπεύαν να την κάνουν ένα ανεξάρτητο κομουνιστικό κράτος με στοιχεία ιδιωτικής πρωτοβουλίας κάτι σαν το μοντέλο που είχαν ονειρευτεί και για την Ουγγαρία. Η δύση από την άλλη πλευρά δεν εμπιστεύτηκε ποτέ την Φινλανδία και είναι χαρακτηριστικά τα βιβλία και οι συνεντεύξεις τέως πρεσβευτών των ΗΠΑ στη Φινλανδία που την θεωρούσαν κρυφό-κομουνιστική χώρα. Έτσι για άλλη μια φορά η Φινλανδία βρέθηκε να ακροβατεί σε τεντωμένο σκοινί. Από τη μια να προσπαθεί να είναι ανεξάρτητη, ταυτόχρονα να μην θέλει να δυσαρεστήσει την Ρωσία και να προσπαθεί να πείσει την δύση ότι δεν ήταν άλλη μια χώρα του ανατολικού μπλοκ και που κανένας δεν την πίστευε. Από κει και ο όρος Finlanization που ουσιαστικά δείχνει μια χώρα δορυφόρο χωρίς να ασπάζεται όλες τις αρχές της χώρας κηδεμόνας. Παρεξηγημένος όρος που έχει στοιχίσει πολύ στους Φινλανδούς αλλά και που δυστυχώς υπάρχει στην πολιτική γλώσσα ακόμα και σήμερα.
Το τι συνέβη αυτά τα τριάντα χρόνια είναι μια ακόμη μεγάλη ιστορία. Για τη Φινλανδία εκείνης της περιόδου μπορείτε να διαβάσετε ακόμα και σε βιβλία του Le Care και Robert Ludlum. Παντού υπήρχαν κατάσκοποι και κοριοί, το υπουργικό συμβούλιο γινόταν για ένα μεγάλο διάστημα μέσα στη προεδρική sauna γιατί εκεί δεν δουλεύαν οι κοριοί.
Το φινλανδικό σύνταγμα, η φινλανδική παιδεία, το υγειονομικό σύστημα τα πάντα νομοθετήθηκαν τότε. Φυσικά ήταν επηρεασμένοι από την φιλελεύθερη και σοσιαλιστική Σουηδία αλλά έπρεπε και να στηρίξουν την ανεξαρτησία τους, να τονίσουν τον καινούργιο πατριωτισμό τους, να πληρώσουν και να κρατήσουν σε απόσταση τη Ρωσία, να μην ζητήσουν βοήθεια από τη δύση γιατί αυτό θα ενοχλούσε τους Ρώσους, να μην πληγώσουν τον εθνικό τους εγωισμό και πάνω από όλα να τα καταφέρουν να επιβιώσουν κόντρα ακόμα και στον αρκτικό καιρό.
Τέλος τα πάντα έπρεπε να έχουν τάξη, σύστημα και στόχο αλλιώς το μέλλον θα ήταν πικρό. Το ξανατονίζω, μια χώρα χωρίς πρώτες ύλες και εισάγοντας σχεδόν τα πάντα ήταν από τη μια καπελωμένη από τη Ρωσία και από την άλλη φτυσμένη από την δύση. Έπρεπε λοιπόν να τα καταφέρουν μόνοι τους και δεν υπήρχε άλλη διέξοδος από το να τα καταφέρουν.
Αποτέλεσμα αυτών είναι και η βιομηχανική ανάπτυξη η καλύτερα επανάσταση του 80 με τη ΝΟΚΙΑ (που σημειωτέον ξεκίνησε σαν βιομηχανία που έφτιαχνε λάστιχα αυτοκινήτων και γαλότσες αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία), την ΚΟΝΕ, την ισχυρή χαρτοβιομηχανία με πρώτη την UPM και δεκάδες άλλες εταιρίες σε τομείς όπως η ναυτοκατασκευαστική, ηλεκτρονικά, έπιπλα κ.α. παράλληλα μορφές όπως ο Alvar Aaldo δώσανε διεθνή αίγλη στη Φινλανδία και το φινλανδικό design.
Για άλλη μια φορά έγραψα όλα τα παραπάνω οχι σαν ιστορική αναδρομή αλλά περισσότερο για να σας δείξω πόσο επηρέασε η ιστορία τους τις κοινωνικές τους δομές και τις ανάλογες αλλαγές.
Για τους Φιλανδούς η νίκη των Lordi στη Eurovision είναι κάτι που δεν εκφράζεται με λόγια, τους έβαλε στο χάρτη και αυτό είναι συγκλονιστικό. Για τους Φινλανδούς η Ενωμένη Ευρώπη σημαίνει πολύ περισσότερα από όσα σημαίνει για οποιοδήποτε άλλο και γι αυτό είναι τόσο τυπικοί. Το ότι οι Έλληνες μιλάνε για το φινλανδικό μοντέλο γι’ αυτούς είναι η επιβεβαίωση ότι υπάρχουν. Ο Mika Hakinen είναι εθνικός ήρωας.
Όπως είπα και προηγούμενα, τα τελευταία πέντε χρόνια και κυρίως λόγω της ενωμένης Ευρώπης γίνεται έντονη συζήτηση για την ανάγκη αλλαγής. Και θα έρθει αυτή η αλλαγή ειρηνικά και σιωπηλά χωρίς τυμπανοκρουσίες όπως κάνουν πάντα οι Φινλανδοί. Βλέπετε οι άνθρωποι δεν θέλουν με τίποτα οι ρίξεις τους και οι διαφωνίες τους να ακουστούν πέρα από τους τέσσερις τοίχους και σε αυτό συμμετέχουν και τα μέσα ενημέρωσης αλλά μετά από όσα είπα φαντάζομαι ότι το καταλαβαίνετε το γιατί. Ίσως αυτό είναι ένα μοντέλο που θα έπρεπε να μιμηθούν οι Έλληνες πολιτικοί.
********************************
Αυτά τα ολίγα μέχρι το 80. ελπίζω να απάντησα σε πολλές ερωτήσεις σχετικά με τη Φινλανδία και ευχαρίστως θα απαντήσω σε ότι άλλο θέλετε.
ovi magazine, ovi lehti, greece, finland, Φιλανδία, Φινλανδία
Σχόλια
Διαφωτιστικότατο και αυτό το ποστ. Κατά πως φαίνεται το "ημιναζιστικό" παρελθόν της Φινλανδίας μάλλον την ωφέλησε καθώς με το να της στερήσουν το δικαίωμα σε "βαριές" ένοπλες δυνάμεις την απάλλαξαν από το τεράστιο κόστος των στρατιωτικών δαπανών. Υποθέτω πως τα χρήματα που εξοικονόμησε τα επενέδυσε στην έρευνα, τεχνολογία κλπ.
Ωστόσο αναρωτιέμαι: Στ'άληθεια κινδύνευε η Φινλανδία να καταληφθεί/απορροφηθεί από την Ρωσία κατά τον ίδιο τρόπο που η Ελλάδα "κινδυνεύει" από την Τουρκία; Διότι εάν γινόταν επίθεση της Ρωσίας στη Φινλανδία αυτό θα μεταφραζόταν σε πόλεμο μεταξύ ανατολικού και δυτικού μπλοκ κάτι που ουδόλως θα συνέβαινε σε περίπτωση επίθεσης της Τουρκίας στην Ελλάδα. Αυτές οι σκέψεις μου έρχονται προσπαθώντας (αν γίνεται) να δικαιολογήσω τις μέχρι τώρα τεράστιες στρατιωτικές δαπάνες του Ελληνικού κράτους (που δε θέλω ΚΑΝ να σκέφτομαι οτι θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί).
Κατα τ'άλλα ενδιάφερουσα είναι η άποψη ότι έπρεπε να τα καταφέρουν και τα κατάφεραν αφού τους είχαν στερήσει τις πλουτοπαραγωγικές πηγές, οι πάντες τους κηνυγούσαν κλπ. Έχει αυτή η επιτυχία σχέση με το περίφημο sisu των Φινλανδών;
Εμείς ως χώρα γιατί μετά τον πόλεμο "επαναπαυθήκαμε"; Είχαμε τίποτε τρομερές πλουτοπαραγωγικές πηγές και σίγουρο μέλλον;
Πάντως ειλικρινά μου δημιούργησες κι ένα σεβασμό για τους Φινλανδούς που δεν είχα πριν. Νεόκοπο κράτος αλλά με έναν εγωισμό "αυτοδυναμίας" έστω και λόγω συνθηκών. και με "έξυπνους" σχεδιασμούς για να αποκτήσουν την τεχνολογική τους οντότητα.
Thanks Thano
@d Moi,
Το πόσο ωφέλησε τους Φινλανδούς αυτή η κατάσταση είναι μια άλλη πικρή ιστορία, γιατί έπρεπε να πληρώνουν πολεμικές αποζημιώσεις άρα δεν τους περίσσευε και τίποτα για να το επενδύσουν σε άλλους τομείς. Δυστυχώς τον τελευταίο καιρό και αφού τώρα έχουν πια ελευθερωθεί από την κηδεμονία της Ρωσίας υπάρχει μια έντονη συζήτηση για την είσοδο της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, επειδή αυτή τη περίοδο γράφω μια σειρά από εκτεταμένα άρθρα για το θέμα σε σου δώσω το ανάλογο link όταν δημοσιευθούν.
Η Φινλανδία πραγματικά κινδύνευσε από τη Ρωσία και αν στον ελληνικό στρατό ακούγαμε συχνά σε μορφή ράδιο-αρβύλα διάφορες ιστορίες από τα σύνορα, εδώ ήταν μια σκληρή πραγματικότητα που κόστιζε ζωές συχνά καθημερινά. Για την περίοδο 50-80 ίσως στο άμεσο μέλλον να γράψω άλλο ένα post για να γίνει πιο κατανοητή η περίοδος των ‘κατασκόπων’
Sisu στα φιλανδικά έχει την έννοια του τσαμπουκά ή πιο καλά του αρχιδάτου. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια έχει υιοθετηθεί από εθνικιστικές και ναζιστικές ορφνώσεις που ακόμα πιο δυστυχώς κερδίζουν καθημερινά έδαφος, έτσι μια περήφανη για τους Φινλανδούς λέξη έχει πάρει μια τελείως διαφορετική διάσταση για τους ξένους που ζουν εδώ. Sisu λέγεται το πιο γνωστό εθνικιστικό περιοδικό της Φινλανδίας και πέρσι όλοι οι πιτσιρικάδες κυκλοφορούσαν με ένα T-shirt που αναπαριστούσε ένα Φινλανδό στρατιώτη με SS στολή που πατούσε έναν ρώσο και έγραφε με μαύρα γράμματα: «Σας ευχαριστούμε που μας διδάξατε το Sisu, είμαστε πάντα έτοιμοι να το επαναλάβουμε! »
Πρόσεξε μόνο, αυτά δεν σημαίνει ότι ο φινλανδικός λαός δεν είναι άξιος θαυμασμού. Θερμοκέφαλοι δυστυχώς υπάρχουν και στην Ελλάδα και παντού και αυτός είναι ακριβώς ο ρόλος όλων εμάς που μπορούμε να ακουστούμε, να βάλουμε κάποιας μορφής φρένο σε όλους αυτούς αδιάφορα της καταγωγής μας και του τόπου παραμονής μας.
@oistros terve,
Το να αγαπάς την πατρίδα σου είναι κάτι φυσιολογικό αρκεί αυτό να μην μετατρέπεται σε εθνικισμό και σε τυφλώνει από το να βλέπεις τα στραβά και τα ανάποδα που συμβαίνουν γύρω σου. Οι Φινλανδοί όσο αφορά κυρίως τις επαφές τους με τους ξένους δεν το έχουν καταφέρει αυτό ακόμα και προστατεύουν με κάθε τρόπο την υπόληψη της χώρας τους αλλά όπως σωστά κατάλαβες και αυτό είναι αποτέλεσμα την ιστορίας τους. Και μαθαίνουν, σιγά σιγά αλλά μαθαίνουν να γίνονται πιο ανοιχτοί.
Αυτοί οι φωνακλάδες Έλληνες που λες και που συχνά θυμίζουν το χωριό του Αστερίξ μου λείπουν συχνά αλλά και πάλι αυτό είναι λίγο ρομαντικό γιατί κάθε φορά που επισκέπτομαι Έλληνα φίλο και παρακολουθούμε μαζί τις ειδήσεις σε κάποιο από τα ελληνικά κανάλια η μόνη μου αντίδραση είναι, ούτε και φέτος θα πάω διακοπές σε αυτή τη χώρα!!!
Κάτι περίεργο που σου συμβαίνει όταν ζεις πολλά χρόνια μακριά από την πατρίδα σου είναι ότι αποκτάς ταυτόχρονα μια ιδιόρρυθμη σχέση απέχθειας και λατρείας και για τις δυο χώρες. Και γι΄ αυτήν που σε φιλοξενεί και γι΄ αυτήν που σε γέννησε.
Είδες πάλι κάτι ξέχασα να συμπληρώσω, λοιπόν σύμφωνα με μαρτυρίες/βιβλία τέως πρεσβευτών των ΗΠΑ στη Φινλανδία ειδικά την περίοδο 50-80, κανένας δεν θα κούναγε το δαχτυλάκι του. Οι περισσότεροι δυτικοί την είχανε χαμένη έτσι κι' αλλιώς.
Χαρακτηριστικό είναι οτι η πρέσβειρα των ΗΠΑ την εποχή του Καρτερ, κ. Φιτζέραλντ - μετέπειτα στέλεχος του υπουργείου εξωτερικών και γνωστή μας απο την Κύπρο, ειχε βγάλει οδηγεία - non paper - προς το πολιτικό προσωπικό της πρεσβείας για το πως θα ξεφύγουν αν η χώρα γίνει 'περισσότερο' κομμουνιστική!!!
Αυτά και πολλά άλλα τραγελαφικά βρίσκονται σε βιβλίο που έβγαλε ο αμερικανός πρόξενος την ίδια περίοδο στη Φινλανδία. :)