Μέσα σε όλα τ' άλλα και λίγο περί ...τέχνης!

Έχω χαθεί το τελευταίο καιρό αλλά το τέρας που παλεύω περνάει περιόδους καλές και περιόδους κακές. Αυτό που συνεχίζω να θεωρώ καταπληκτικό σε όλη αυτή τη διαδρομή είναι ότι τη στιγμή που κάτι παίρνει όνομα, αυτομάτως παίρνει και υφή και ενώ υπήρχε πριν σε θεωρητικό επίπεδο μετά την αναγνώριση του γίνεται ένα ακόμα τέρας που πρέπει να παλέψω και που φροντίζει να με ενημερώνει συχνά για την παρουσία του.

Έτσι υπάρχουν μέρες που πρέπει να κάνω προσπάθεια για το παραμικρό και υπάρχουν και άλλες μέρες που είμαι αεράτος, πηγαίνω βόλτα στο δάσος, σχεδιάζω, παίζω με την Δάφνη σαν τρελός κρυφτό και κυνηγητό και η μέρα μου δεν έχει τελειωμό. Ξέρω ότι κάποιοι από εσάς έχετε περάσει τα ίδια και πιθανώς χειρότερα, συγχωρέστε με λοιπόν που τα αναφέρω αλλά σε μένα συμβαίνουν ...για πρώτη φορά.

Σήμερα πέρασα μερικές ώρες κάνοντας βόλτες στα blogs, και επειδή πριν από μέρες άκουσα στο ραδιόφωνο αρκετά για μια σειρά από δημοσιογραφικά blogs αποφάσισα να το 'ψάξω' λιγάκι το θέμα και παραδέχομαι ότι απλά ...πνίγηκα! Δεκάδες αν όχι εκατοντάδες blogs, προσωπικά και ομαδικά δημοσιογράφων που ενημερώνουν ακατάπαυστα. Δεν έχω καμιά κρίση και υπάρχουν αρκετά που μου άρεσαν και αρκετά που δεν τα άντεξα για περισσότερο από μερικά δευτερόλεπτα. Αλλά χαίρομαι που υπάρχουν, όταν πριν από μια δεκαετία σε ένα συνέδριο αν και το ίντερνετ δεν το γνώριζα είχα πει ότι το μέλλον της δημοσιογραφίας ανήκει στην ηλεκτρονική του μορφή πολλοί συνάδελφοι με είχαν κοιτάξει με αμφιβολία.

Τώρα κατά κάποιο τρόπο αισθάνομαι δικαιωμένος ακόμα και γιατί η ηλεκτρονική δημοσιογραφία έγινε και προσωπική μου επιλογή. Θα μου μείνει αξέχαστη η προσωπική επίθεση που δέχτηκα σε εκείνο το συνέδριο από Φιλανδό συνάδελφο με το επιχείρημα, 'και τι ξέρεις εσύ από ίντερνετ;' Το πιθανότερο είναι ότι αυτή τη στιγμή ξέρω λιγότερα από όσα ήξερα πριν από δέκα χρόνια – έχω άλλωστε συχνά δηλώσει δεινόσαυρος – αλλά νιώθω ότι η διαίσθηση μου με δικαίωσε. Τώρα για τα αρνητικά σημεία των blogs που πολύ βλοσυρά τονίζουν κάποιες εφημερίδες που διάβασα, το μοναδικό που μπορώ να πω είναι ότι εφημερίδες και περιοδικά στο παρελθόν όπως και στο παρόν σε επίπεδο λασπολογίας, κιτρινισμού, εκβιασμών και ψευδών έχουν χαράξει το δρόμο με την τηλεόραση να ακολουθεί. Και αυτό δεν είναι ελληνικό φαινόμενο, Αγγλικά (καλά αυτοί κρατάνε τα σκήπτρα), Γερμανικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Γιαπωνέζικα, Αυστραλιανά έντυπα έχουν καταστρέψει ανθρώπους και οικογένειες με αυτά που ψευδώς έχουν γράψει. Κατά κάποιο τρόπο για τις εφημερίδες και τη τηλεόραση ισχύει το 'στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλάνε για σκοινί.'

Σήμερα λοιπόν έκανα την βόλτα μου στα blogs και όπως είπα πνίγηκα συμπεριλαμβανομένης βέβαια και μιας φορτωμένης επικαιρότητας με το ένα θέμα να πέφτει πάνω στο άλλο και την ΑΕΚ να πανηγυρίζει ακόμα την τεσσάρα – είχα μέρες να κοιτάξω τα νέα – έτσι αποφάσισα εγώ να διαφέρω και θα σας μιλήσω για ...τέχνη και θα προσπαθήσω να απαντήσω στη γλυκιά μου Πωλίνα, όπως της είχα υποσχεθεί εδώ και λίγο καιρό.

Η σχέση μου με την τέχνη είναι περίεργη και μακρόχρονη και έχει προκύψει μέσα από μια συνεχή πάλη. Όπως κάποιοι ξέρετε το βασικό μου πτυχίο είναι σε μια επιστήμη που παρ' όλο την απόλυτα θεωρητική της βάση είναι τετράγωνα λογική σαν τα μαθηματικά, μια επιστήμη γεμάτη εξισώσεις που απλά γίνονται χωρίς αριθμούς αλλά με στοιχεία. Την περίοδο λοιπόν που έκανα το μάστερ μου σε μια επιστήμη που τότε δεν υπήρχε ούτε σαν ιδέα στην Ελλάδα, χάρης σε μια συνεργασία ανταλλαγών μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας στο πανεπιστήμιο που βρισκόμουν βγήκε μια ανακοίνωση για τρεις υποτροφίες για τη σχολή καλών τεχνών στο Παρίσι, την περίφημη μποζάρ. Δεν ξέρω τι φήμη έχει το συγκεκριμένο όνομα σήμερα αλλά τότε προκαλούσε δέος και η αναφορά του. Τώρα εγώ ζωγραφίζω, ζωγραφίζω όσο με θυμάμαι και το τρελό είναι ότι θυμάμαι όλα όσα έχω ζωγραφίσει. Θυμάμαι τον λύκο που ζωγράφισα όταν ήμουν επτά χρονών, τον άι Γιάννη τον πρόδρομο σε ηλικία οκτώ και την πρώτη μηχανή, μια χόντα, σε ηλικία δέκα. Μέσα στο μυαλό μου έχω τις γραμμές και τα χρώματα που έβαλα, αλλά η μεγάλη μου αγάπη πάντα ήταν το μολύβι και το πενάκι. Έτσι με τα χρόνια είχα σιγά-σιγά δημιουργήσει ένα προσωπικό στιλ με βαριές σκιές και έντονες γραμμές. Είχα και τις μονομανίες μου που αγαπημένη φίλη ακόμα τις θυμάται. Κάποτε ένιωσα ότι δεν μπορώ να ζωγραφίσω δάχτυλα. Δεκάδες χαρτιά, μπλοκ, ακόμα και χαρτοπετσέτες γέμισαν με δάχτυλα σε σημείο που τώρα πια ζωγραφίζω δάχτυλα σε δευτερόλεπτα.

Παράλληλα ήρθαν και τα κόμικ. Τα πρώτα σχέδια για τα σκουλήκια που αργότερα είχα την τιμή να τα δω να τυπώνονται στην αρχή στην Ελλάδα, στο περιοδικό 'Παρά πέντε' και στη συνέχεια σε Αγγλία, Γερμανία και Αμερική τα ξεκίνησα σαν προσχέδια σε ηλικία δεκαέξι χρονών εμπνευσμένος από ένα γκραφίτι. Και σαν φοιτητής στην Αγγλία είχα αρχίσει να βγάζω και κάποια λεφτά με ένα σκίτσο, strip comic αποκαλείται στα αγγλικά με έναν μίζερο τύπο που μόνιμα παραπονιόταν και έβγαζε κακίες.

Αλλά ας επιστρέψουμε στην υποτροφία. Στο πανεπιστήμιο όλοι ξέραν ότι ζωγραφίζω είτε από τα σκίτσα στο δωμάτιο μου, είτε από τις συμμετοχές μου στην πανεπιστημιακή εφημερίδα με σκίτσα και γελοιογραφίες. Έτσι ξεκίνησαν οι συζητήσεις για να συμμετάσχω. Φυσικά δεν υπήρχε καμία πιθανότητα, σιγά να μην έπαιρνα μέρος σε ένα διαγωνισμό τέτοιου επιπέδου, εγώ ζωγραφίζω αυτά που θέλω να πω, τι δουλειά έχω με όλα αυτά. Έτσι οι μέρες περάσαν και ένα μεσημέρι ήρθαν από το δωμάτιο μου μερικοί φίλοι να πάμε για ένα ποτό. Το ποτό έγινε ποτά και την ώρα που τα παμπ σταματούσαν να σερβίρουν εγώ αλλού πάταγα και αλλού βρισκόμουνα. Τη συνέχεια μάλλον την μαντεύετε, οι κύριοι και οι κυρίες το είχαν όλο στημένο και βρέθηκα στην αίθουσα που γινόταν ο διαγωνισμός με μια κόλα λευκό χαρτί μπροστά μου και ένα κάρβουνο. Το θέμα ήταν έξυπνο, ένα τραπεζάκι με ένα βάζο πάνω σε ένα κόκκινο πανί και δίπλα του ένα μήλο με ένα πακέτο ζιτάνς μισοανοιγμένο.

Ο υποφαινόμενος γεμάτος από ...μπίτερ σε σημείο που τίποτα άλλο να χωράει και με όλα τα εγκεφαλικά του κύτταρα να χορεύουν σε ρυθμό Rolling Stones αφού πέρασε μια ώρα κάνοντας βόλτες στην αίθουσα και παρενοχλώντας τους διαγωνιζόμενους αποφάσισε ότι αυτό ήταν πολύ βαρετό μέρος και στρώθηκε να κάνει αυτό που του είχαν πει για να συνεχίσει στο επόμενο παμπ! Έτσι ζωγράφισα με πολύ απλές γραμμές και τις γνωστές βαθιές σκιές που τόσο είχα εξασκηθεί το βάζο με το πανί σαν κασκόλ στον 'λαιμό' του, το μήλο αντί για κεφάλι στο στόμιο του βάζου το μήλο με το ένα του πλευρό μισοσαπισμένο και ένα αναμμένο τσιγάρο να βγαίνει από τη σαπισμένη πλευρά και το πακέτο τα ζιτάνς τσαλακωμένο πεταμένο στην άκρη! Μαντέψτε ποιος πήρε την υποτροφία και βρέθηκε να περνάει τα απογεύματα του μεταξύ Παρίσι και Γκρενόμπλ με τα πάντα πληρωμένα!

Αυτή τη περίοδο ανακάλυψα την τέχνη, ανακάλυψα το πόσο πειθαρχία χρειάζεται το να ζωγραφίσεις και αυτό που στους άλλους φαίνεται ταλέντο είναι απεριόριστες ώρες πειθαρχημένης πρακτικής και γνώσης τεχνικών. Εγώ δεν άλλαξα και αυτό το οφείλω στους καθηγητές που με ανέχτηκαν και με βοήθησαν να πάω την τεχνική μου ένα βήμα παρά πέρα. Η πτυχιακή μου εργασία ήταν ένα δείγμα των επηρεασμών μου. Κολώνες από την Ακρόπολη στο σκηνικό του Στόουνχετζ. Τώρα είχα ξεπεράσει το κάρβουνο αλλά είχα χαθεί σε τεράστιους καμβάδες, οι πίνακές μου έφταναν τα πέντε και δέκα μέτρα και είχα αρχίσει να παντρεύω υλικά και τεχνικές.

Η πρώτη μου έκθεση στο Παρίσι, δεύτερη στο Λονδίνο. Ταξιδεύοντας μια μέρα από Βρυξέλλες για Αγγλία βρέθηκα στο σταθμό των τραίνων περιμένοντας το τραίνο για το λιμάνι, λόγο κάποιου ατυχήματος μένω στο σταθμό για μερικές ώρες και κάθομαι στο καφενείο του σταθμού έχοντας απέναντί μου μια κοπέλα από την Ινδία ή το Πακιστάν που απλά με κοιτούσε. Η κοπέλα γίνεται μια μορφή σε διάφορα χρώματα μπροστά σε ένα παράθυρο και δεκάδες σκίτσα που έγιναν δώδεκα πίνακες που στη συνέχεια εκτέθηκαν στην Αγγλία.

Δεν ζωγραφίζω συχνά, μάλλον ανήκω σε αυτούς που ζωγραφίζουν πολύ σπάνια και αυτό γιατί πιστεύω ότι ζωγραφίζω ...καθημερινά! Πριν καταλήξω στον καμβά οι εικόνες έχουν δουλευτεί πρώτα στο μυαλό μου και μετά στο χαρτί σαν προσχέδια. Έχουν γίνει ιστορίες, άρθρα, σκέψεις, δεκάδες αν όχι εκατοντάδες προσχέδια και ξαφνικά κάποια στιγμή με πιάνει ο 'πυρετός' και τελειώνω τα πάντα μέσα σε μέρες αν και η διεργασία του μυαλού μπορεί να μου έχει πάρει ακόμα και χρόνια.

Όταν κάποιος με αποκαλεί καλλιτέχνη ή ζωγράφο ενοχλούμαι και εκνευρίζομαι. Είμαι μικρότερος και από άτομο μπροστά σε, για να αναφέρω γνωστά ονόματα, ανθρώπους της τέχνης όπως ο ντα Βίντσι, ο Τσαρούχης, ο Εγγονόπουλος, ο Γκογκέν, ο Ματίς ή ο Μπλέικ. Ένα τίποτα, πως θα μπορούσα να μοιραστώ με αυτούς ένα τέτοιο τίτλο μπογιαντίζοντας καμβάδες;

Η τέχνη γλυκιά μου Πωλίνα είναι πολύ περισσότερο από ένα πίνακα ή ένα σκίτσο. Όλοι μπορούν να φτιάξουν καταπληκτικούς πίνακες, είναι απλά θέμα εξάσκησης, επίπονης και επίμονης εξάσκησης. Και μη μου πείτε ότι εγώ δεν ξέρω να τραβάω μια ίσια γραμμή, εκτός του ότι ούτε εγώ μπορώ να τραβήξω μια ίσια γραμμή, το έχω αποδείξει συχνά σε φίλους ότι αν δείξεις σε κάποιον μερικές τεχνικές και με εξάσκηση μετά από λίγο καιρό μπορούν να ζωγραφίσουν. Η τέχνη είναι στο βήμα μετά το ...ζωγραφίζω! Σε αυτό το σημείο συνήθως ο Asa με σταματάει αλλά μιας και δεν είναι εδώ συνεχίζω ελεύθερα!

Η τέχνη είναι ο συνδυασμός όλων των τεχνών, όταν φτιάχνω ένα πίνακα γράφω ένα ποίημα, γράφω μία ιστορία, σκηνοθετώ μια ταινία, ψηλαφίζω ένα γλυπτό. Ένας πίνακας έχει πολλές διαστάσεις, αμέτρητες διαστάσεις και μέσα σε όλες αυτές βρίσκεται η κραυγή του δημιουργού. Θυμάσαι Πωλινάκι ότι κάποια σκίτσα σου έγιναν η αιτία να αρχίσουμε να μιλάμε; ήταν γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο, γιατί μέσα στα σκίτσα σου μπορούσα να δω κίνηση, μπορούσα να δω ιστορίες να ξετυλίγονται και ποιήματα. Εκεί είναι το ταλέντο και όχι στο αν ζωγραφίζεις καλά ή όχι. Πόσες φορές σταθήκαμε όλοι μας μπροστά σε πίνακες του Ματίς ή μπροστά στο αγαπημένο μου 'άσπρο σε κόκκινο' του προσωπικού μου αγαπημένου ζωγράφου Μαρκ Ρότχκο και δεν σκεφτήκαμε ...σιγά την τέχνη, αυτό μπορώ να το κάνω κι εγώ, τι είναι, ένας βαμμένος κόκκινος καμβάς με άσπρες πινελιές! Πόσες φορές έχουμε ακούσει κάτι παρόμοιο; Κι όμως αυτός ο πίνακας κρύβει μέσα του όλες αυτές τις διαστάσεις που προανέφερα, υπάρχουν ποιήματα σε κάθε πινελιά, ιστορίες αμέτρητες ανθρώπων και συναισθημάτων. Την στιγμή που το πινέλο ακουμπάει τον καμβά, την στιγμή που ανακατεύεις τα χρώματα σκηνοθετείς και σκηνογραφείς ένα θεατρικό έργο. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και όταν γράφεις ένα ποίημα. Η πολυαγαπημένη μου Hiliodendron στα ποιήματά της ζωγραφίζει. Έχω κάποια ποιήματά της αντιγράψει στο κίτρινο μπλοκ μου και κάθε φορά που θέλω να ονειρευτώ, τα διαβάζω! Αυτό είναι τέχνη Πωλινάκι μου και είναι μέσα σου, το μόνο που μένει είναι να το δαμάσεις και να το αφήσεις να σε πετάξει σαν τον μυθικό πήγασο.

Πριν από μερικές μέρες γνώρισα έναν Ισπανό – που πρόκειται να τον παρουσιάσω και στο ραδιοφωνικό μου πρόγραμμα αυτή τη Κυριακή – που παίζει φλαμέγκο στο ...πιάνο. Ο Paco de Lucia έχει μια τιμητική θέση στη δισκοθήκη μου και ο τελευταίος του δίσκος πραγματικά με μάγεψε, τον έχω δει δε αρκετές φορές σε συναυλίες σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, αυτό που πάντα με μάγευε στο παίξιμό του ήταν ότι μπορεί να παίζει διαφορετικό ρυθμό με τα δύο του χέρια, τα δάχτυλά του στο τάστο παίζουν σε δικό τους ρυθμό. Φοίβο βοήθησε με γιατί αυτό είναι πολύ δύσκολο να το εξηγήσω με λέξεις αλλά όταν δείτε τον Paco να παίζει έχετε την αίσθηση ότι παίζουν δύο κιθάρες, ο Μόϊζες, Μωυσής στο πιο Ελληνικά κάνει ακριβώς το ίδιο παίζοντας φλαμέγκο στο ...πιάνο. Όταν τελείωσε ένιωσα δάκρυα στα μάτια μου, χιλιάδες εικόνες, παραστάσεις, ποιήματα και συναισθήματα για μερικά λεπτά είχαν παρελάσει μπροστά μου. Όπως λέει και ο ίδιος ο Μωυσής δεν είναι καλός πιανίστας, αλλά 'το αισθάνεται' όταν παίζει πιάνο και κάτι πολύ σημαντικό, δεν έχει σημασία εάν παίζει κάποιο γνωστό φλαμέγκο, μέσα στη γνωστή φόρμα ...αυτοσχεδιάζει, βάζει κάτι δικό του, δημιουργεί! Αυτό είναι η τέχνη και αυτό είναι το επόμενο βήμα που πολύ πιθανώς να είσαι ήδη Πωλινάκι. Το βήμα που θα έρθει μετά είναι η δημιουργία από το μηδέν και αυτό είναι το σημείο που κάποιοι αναφέρουν σαν κατάθεση ψυχής, την ξανά αναφέρω αλλά εκεί είναι η Hiliodendron, κάθε της ποίημα είναι κατάθεση ψυχής, αλλά για αυτή τη καλή μου φίλη θα σας μιλήσω μια άλλη φορά.

Προς το παρόν το παράκανα, ε; Και καλά θα κάνω να το σταματήσω εδώ γιατί παρασύρομαι εύκολα. Ας επιστρέψουμε λοιπόν στα ασήμαντα. Την προηγούμενη βδομάδα είχα μια πολύ ...ενδιαφέρουσα συνάντηση. Όπως δεν ανέφερα προηγουμένως εκθέτω τη δουλειά μου, το μεγαλύτερο μέρος των γραπτών μου ή αυτών που ζωγραφίζω με ψευδώνυμο. Αυτό όχι γιατί ντρέπομαι για τη δουλειά μου ή γιατί φοβάμαι, απλά γιατί η κατά κάποιο τρόπο η ανωνυμία μου χαρίζει ηρεμία (έχω ζήσει τα δέκα λεπτά μου διασημότητας και δεν μου άρεσε) και παράλληλα με αφήνει να επικοινωνώ καλύτερα με τους αναγνώστες ή θεατές της δουλειάς μου. Πριν από τρία χρόνια πολύ καλή φίλη μου πρότεινε να βρούμε ένα ζωγράφο που είχε παρουσιάσει τη δουλειά του στο Ελσίνκι για να με βοηθείσει και να με πάρει για βοηθό του, παρ' επιπτόντως οι πίνακες που τόσο της άρεσαν ήταν δικοί μου. Έτσι και ποτέ δεν ανακοινώνω σε δικούς μου ανθρώπους πότε, που και εάν θα κάνω έκθεση και σχεδόν ποτέ δεν τους καλώ. Όσοι ενδιαφέρονται θα μάθουν, όπως και τις περισσότερες φορές έτσι συμβαίνει και το θεωρώ ταπεινωτικό να υποχρεώσω κάποιον να υποστεί το βασανιστήριο να κοιτάζει σαν χαζός ένα πίνακα προσπαθώντας να ανακαλύψει κρυφά μηνύματα μόνο και μόνο επειδή είναι γνωστός μου η φίλος μου. Σπάνια πουλάω πίνακες, τους περισσότερους τους χαρίζω σε αυτούς που είναι μέσα στους πίνακες. Κάποια φίλη που έχω να δω πάνω από δεκαπέντε χρόνια έχει μια μικρή γκαλερί από δουλειές μου και τα μοναδικά γλυπτά που έχω κάνει. Με τις εκθέσεις έχω μια περίεργη σχέση, από τη στιγμή που εκθέτω τη δουλειά μου νιώθω ότι έχει τελειώσει και μπορεί να φύγει από μένα γι' αυτό και δεν έχω κρατήσει κανένα από τα παλαιότερα έργα μου αν και κάποιοι από εσάς – μάλλον οι μεγαλύτεροι - έχετε πιθανώς κάποιους δίσκους που έχω σχεδιάσει τα εξώφυλλα τους την πρώτη περίοδο που ήμουν Αγγλία (από εκεί ξεκίνησε και η σχέση μου με τις γραφικές τέχνες αλλά και αυτό είναι μια άλλη ιστορία).

Πριν από μερικές μέρες λοιπόν πήρα ένα γράμμα που δυσκολεύτηκα να πιστέψω και ακολούθησε μια συνάντηση που ακόμα δυσκολεύομαι να πιστέψω. Το δημαρχείο της Στοκχόλμης θα φιλοξενήσει τέσσερις πίνακες μου κατά την περίοδο των εκδηλώσεων της απονομής των βραβείων Νόμπελ και παράλληλα μια ομάδα ανθρώπων της τέχνης ανέλαβε την διοργάνωση της έκθεσης που προγραμμάτιζα στο Ελσίνκι το Φεβρουάριο που μας πέρασε και δεν τα κατάφερα. Η έκθεση στη συνέχεια θα μεταφερθεί στη Δανία και στη Σουηδία και τα προσχέδια μου μιλάνε για ...35 πίνακες! Το αστείο είναι ότι γνωστή φιλανδική εταιρία θέλει και να ...αγοράσει όσα από τα έργα μου προτίθεμαι να πουλήσω!

*********************

Αυτά τα ολίγα από εμάς και περί τέχνης. Να είστε όλοι πάντα καλά, πολλά φιλιά σε όλους σας.

*********************

Οι φωτογραφίες ...αυτό που βλέπετε είναι ...θάλασσα. Λιώνουν οι πάγοι στη γειτονιά μας! Λουλουδάδικο στην ...κομουνιστική πλατεία (αυτό θα το εξηγήσω άλλη φορά αλλά οι Σουομέζοι από την επιγραφή στο κτίριο σίγουρα κατάλαβαν!) με τα τελευταία χιόνια, σήμερα πια βρέχει! Για τις άλλες ...αφήστε τη φαντασία σας ελεύθερη!